Όνομα:
Φιλαδελφεύς, Αλέξανδρος
Άλλες εκδοχές ονόματος:
Alex. Phil, Alexandre Phildalpheus
Ψευδώνυμο:
Filadelf Gorilla, Πανταχού Παρόν, Γορίλας, Άλφας
Έτος γέννησης:
1866 (Αθήνα)
Έτος θανάτου:
1955 (Αθήνα)
Εθνικότητα:
Ελληνική
Ιδιότητα:
Καθηγητής Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Έφορος Αρχαιοτήτων, Διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου, Διευθυντής του Μουσείου της Ολυμπίας, Διευθυντής της Ακρόπολης, Γενικός Γραμματέας της εταιρείας των Χριστιανικών Αρχαιοτήτων, Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (1933–1939)
Συνεργασία με θεσμούς:
Journal of Hellenic Studies [ 1880 - ]

Εκδιδόταν από το 1800 έως το 2017 από The Society for the Promotion of Hellenic Studies. Περιέχει άρθρα για μια μεγάλη ποικιλία ελληνικών θεμάτων, όπως η ελληνική γλώσσα, η λογοτεχνία, η ιστορία και η τέχνη και η αρχαιολογία στην Αρχαία, Βυζαντινή και Νεότερη περίοδο, καθώς και κριτικές πρόσφατων βιβλίων που έχουν σημασία για τις ελληνικές σπουδές.

Ακρόπολις [ 30 Oct 1883 - 1998 ]

Πρόκειται για την παλαιότερη των ελληνικών εφημερίδων. Από την αρχή της λειτουργίας της, η πολιτική στράτευση δεν ήταν ποτέ σταθερή και μέχρι το τέλος της διατήρησε την ταυτότητα ως εφημερίδα της δεξιάς παράταξης. Απο το 1888 κυκλοφόρησε η Φιλολογική Ακρόπολις, αργότερα η Κυριακάτικη Ακρόπολις, η Εσπερινή Ακρόπολις και το 1905 η Υπερωκεάνειος Ακρόπολις, Εβδομαδιαίον Δημοσιογραφικόν Όργανον των Ελλήνων Αμερικής. Η Φιλολογική Ακρόπολις ήταν ένα φιλολογικό παράρτημα της εφημερίδας στο οποίο δημοσιεύονταν πρωτότυπα και μεταφρασμένα αναγνώσματα(ποιήματα, διηγήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις) καθώς και λογοτεχνικές κριτικές, πολλές φορές με σχόλια του ίδιου του Βλ. Γαβριηλίδη. Επίσης εμφανίζονταν στις σελίδες της ,γνωστοί ποιητές και πεζογράφοι της εποχής. Ο Βάσος Βαρικάς πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα μέσω της εφημερίδας, ενώ ο Νίκος Καζατζάκης δημοσίευε τις ταξιδιωτικές του εμπειρίες.Γενικά, η εφημερίδα άγγιζε το πλατύ κοινό αλλά και τους πνευματικούς ανθρώπους .

Νέον Πνεύμα (Το) [ 1914 - 1915 ]

Εκδιδόταν στις Σέρρες. Περιοδικό ποικίλης ύλης, με πολιτικά άρθρα, λογοτεχνικά έργα αλλά και ειδήσεις και σχόλια κοινωνικού περιεχομένου, με έντονο πατριωτικό χαρακτήρα.

Γαλλική Σχολή Αθηνών

Ιδρύθηκε το 1846. Βλ. École française d’Athènes

Bulletin de Correspondance Hellénique

Εκδιδόταν από το 1877 έως σήμερα από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών. Παρουσιάζει δύο φορές τον χρόνο άρθρα για την Αρχαία Ελλάδα και τον Βυζαντινό κόσμο, με επίκεντρο την αρχαιολογία, την ιστορία και την επιγραφική.

Ροταριανός Όμιλος Αθηνών [ 1928 - ]

Ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1928. Υπήρξε ο πρώτος Όμιλος όχι μόνον στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η πρώτη επίσημη πανηγυρική συνεστίαση, όπου επεδώθη η Χάρτα Αναγνωρίσεως του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών, πραγματοποιήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1928 στο Ξενοδοχείο της Μεγάλης Βρεταννίας, στην Αθήνα.

Ποικίλη Στοά [ 1 Dec 1881 - 1914 ]

Η Ποικίλη Στοά υπήρξε ένα ετήσιο εικονογραφημένο φιλολογικό περιοδικό. με λογοτεχνική (έμμετρη και πεζή) ύλη, ελεγεία, επιστημονικές μελέτες και άρθρα σε εκλαϊκευμένη μορφή, με ποικίλο περιεχόμενο, βιογραφίες, νεκρολογίες, ιστορικά κείμενα, καθώς και ψυχαγωγική ύλη, όπως μουσικά κομμάτια με παρτιτούρες , ανέκδοτα, κ.ά. Στο ημερολόγιο-περιοδικό έχουν γράψει όλοι ανεξαιρέτως οι λόγιοι και οι λογοτέχνες της εποχής εκείνης. Κυκλοφόρησε στην Αθήνα την περίοδο 1881-1914 ανά διαστήματα, σε 16 τόμους.

Διαβάστε περισσότερα
Συνεργασία με διαμεσολαβητές:
Γαβριηλίδης, Βλάσιος

Ο Βλάσης Γαβριηλίδης γεννήθηκε το 1848 στην Κωνσταντινούπολη και πέθανε το 1920 στην Αθήνα. Αποφοίτησε από τη Μεγάλη του Γένους Σχολή και σπούδασε φιλολογία και πολιτικές επιστήμες στη Λειψία, με την οικονομική στήριξη του Γεωργίου Σίνα. Επιστρέφοντας το 1868 στην Κωνσταντινούπολη, άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος σε πολιτικές εφημερίδες και να δημοσιεύει σε φιλολογικά περιοδικά. Δημοσίευσε φιλολογικές μελέτες στο περιοδικό Επτάλοφος. Εργάστηκε στην εφημερίδα Κωνσταντινούπολις (1869), εξέδωσε την Ομόνοια (1870), τη Θράκη (1873-1876) και τη Μεταρρύθμισι (1876-1877). Στα τέλη του 1877, λόγω κάποιων δημοσιευμάτων του στην εφ. Μεταρρύθμισις, που ενόχλησαν τον Σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ, αναγκάστηκε να φύγει από την Κωνσταντινούπολη και να καταφύγει στην Αθήνα. Εργάστηκε αρχικά στην Εφημερίδα των Συζητήσεων του Επαμεινώνδα Δεληγεώργη. Το 1878, μαζί με τον άλλο φυγάδα δημοσιογράφο από την Κωνσταντινούπολη, τον Κλεάνθη Τριαντάφυλλο, εξέδωσαν την εβδομαδιαία σατιρική επιθεώρηση Ραμπαγάς. Ο Γαβριηλίδης αποχώρησε το 1880 και εξέδωσε το πολιτικοσατιρικό έντυπο Μη Χάνεσαι, το οποίο το φθινόπωρο του 1883 μετέτρεψε στην καθημερινή εφημερίδα Ακρόπολις. Παράλληλα με τα κύρια αυτά φύλλα, εξέδιδε και έκτακτα (εορταστικά, χριστουγεννιάτικα, πασχαλινά, των Ολυμπιακών Αγώνων κ.ά.) αλλά και άλλα έντυπα, όπως τα Ημερολόγια του Ραμπαγά, τα Γελοιογραφικά Ημερολόγια του Μη Χάνεσαι, τον Καζαμία της Ακροπόλεως, τα περιοδικά Φιλολογική Ακρόπολις, Νέον Πνεύμα, Κυριακάτικη, Α.Ο.Δ.Ο (Απ’ Όλα Διά Όλους), Κυριακή. Πλάι στην πρωινή Ακρόπολη εξέδωσε και άλλα φύλλα, για να επεκταθεί και στις εσπερινές εκδόσεις, μερικά βραχύβια και κάποια μακροβιότερα. Εξέδωσε το φθινόπωρο του 1888 την εφ. Εσπερινή Ακρόπολις με αρχισυντάκτη τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη, το 1890 την εφ. Πατριώτης, στη δημοτική γλώσσα, το 1897 (έως το 1902) ξανά την Εσπερινή Ακρόπολη, το 1900 τη Λαϊκή, και αυτή στη δημοτική γλώσσα, την Υπερωκεάνειο Ακρόπολι, για τον ελληνισμό της Αμερικής. Την Ακρόπολη για κάποιο διάστημα μέσα στη δεκαετία του 1880 (1886) τη διακινούσε στην Οθωμανική αυτοκρατορία με τον ψευδότιτλο Παρνασσός (βλ. http://archives.elia.org.gr:8080/LSelia/images_View/%CE%95%CE%A6.%CE%94%CE%95.%CE%9B.%CE%9A16.12.JPG ).
Τύπωσε σε βιβλίο τη μελέτη Η Ελλάς και ο Πανσλαυισμός (1868), την κωμωδία Τορπίλλες (1878), τις μελέτες Δύω πολιτισμοί: Ο Αγγλικός πολιτισμός (1917) και Η εργαζομένη Ελλάς (1918). Μετά τον θάνατό του τυπώθηκαν Τα τελευταία άρθρα του (1920), Αι γυναίκες (1921), Ταξείδια (1921) και Διαλέξεις (1924).
Ο Γαβριηλίδης δίκαια θεωρείται ο αναγεννητής του ελληνικού τύπου. Πλήθος προσώπων θήτευσαν στα έντυπά του, επαγγελματίες δημοσιογράφοι και άνθρωποι των γραμμάτων. Η Ακρόπολις (ειδικά τις δεκαετίες του 1880 και του 1890) ήταν το πρώτο φύλλο σε πωλήσεις και επηρέαζε καθοριστικά τα πολιτικά πράγματα. Ο Γαβριηλίδης δεν ήταν σταθερός στις πολιτικές του προτιμήσεις, άλλοτε στήριξε τον Χαρίλαο Τρικούπη, άλλοτε τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη, στην αρχή τον Βασιλιά Κωνσταντίνο και κατόπιν τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Φανατικός θαυμαστής του αγγλοσαξονικού τύπου επιδίωξε σε δημοσιογραφικό και τυπογραφικό επίπεδο να εκσυγχρονίσει την ελληνική δημοσιογραφία, ενισχύοντας το είδος του ρεπορτάζ και τον θεσμό των ανταποκριτών εκτός και εντός Ελλάδας. Επένδυσε μεγάλα κεφάλαια στο πεδίο της εκτύπωσης εισάγοντας πανάκριβα εκτυπωτικά μηχανήματα. Τα Εκδοτικά Καταστήματα Ακροπόλεως δεν περιορίστηκαν στην έκδοση εφημερίδων και περιοδικών αλλά εξέδωσαν και πληθώρα άλλων βιβλίων, κυρίως μεταφρασμένα μυθιστορήματα. Εντέλει, το εκτεταμένο και ανεξέλεγκτο οικονομικό άνοιγμα του Γαβριηλίδη για την υποστήριξη της πολύπλευρης εκδοτικής του δραστηριότητας επέφερε την οικονομική παρακμή του.

Διαβάστε περισσότερα
Συνεργαζόμενα πρόσωπα:
Nordau, Max

O Max Nordau γεννήθηκε το 1849 στη Βουδαπέστη και πέθανε το 1923 στο Παρίσι. Έγραψε έργα φυσικής, ιατρικής, λογοτεχνίας και κοινωνικής κριτικής. Είναι κυρίως γνωστός ως συνιδρυτής του σύγχρονου σιωνισμού και ως εισηγητής της θεωρίας του Εκφυλισμού. Οι απόψεις του περί εκφυλιστικών επιπτώσεων του πολιτισμού στον άνθρωπο είχαν μεγάλη απήχηση στην Ελλάδα. Το έργο του Εκφυλισμός (1892) μεταφράστηκε το 1905 από τον Άγγελο Βλάχο. Η έκδοση αυτή, αλλά και οι επανεκδόσεις της, σχολιάστηκαν εκτενώς στον ελληνικό τύπο της εποχής, βρίσκοντας απήχηση ακόμη και σε συγγραφείς όπως ο Κωστής Παλαμάς.

Lombroso, Cesare

O Cesare Lombroso γεννήθηκε στη Βερόνα το 1835 και πέθανε στο Τορίνο το 1909. Καθηγητής ψυχιατρικής και εγκληματολογικής ανθρωπολογίας στην Ιταλία, είναι κυρίως γνωστός για τις απόψεις του περί εκ γενετής εκφυλιστικής ιδιοσυστασίας του εγκληματία και περί αποτύπωσης αυτής στη φυσιογνωμία του. Στην Ελλάδα, το διασημότατο έργο του Ο Εγκληματίας Άνθρωπος (1876) μεταφράστηκε το 1925 από τον Μπάμπη Άννινο.

Meunier, Mario

O Mario Meunier (1880-1960) ήταν γάλλος ελληνιστής. Μετέφρασε πολλά έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα γαλλικά και υπήρξε επί χρόνια γραμματέας της Ισιδώρας Ντάνκαν (Isadora Duncan) . Για τη συμβολή του στη διάδοση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού τιμήθηκε ως Ταξιάρχης του Τάγματος του Φοίνικα .

Driault, Edouard

O Edouard Driault (1864-1947) ήταν Γάλλος ιστορικός, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη διπλωματική ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Το πολύτομο έργο περί Ανατολικού Ζητήματος μεταφράστηκε στα ελληνικά (βλ. ενδεικτικά τη μετάφραση του Μπ. Άννινου στα 1900), διαβάστηκε πολύ, αλλά και συνάντησε αντιδράσεις.

Duncan, Isadora

H Isadora Duncan ήταν Αμερικανίδα χορεύτρια γεννήθηκε το 1877 στο Σαν Φρανσίσκο και πέθανε το 1927 στη Νίκαια της Γαλλίας. H φυσική κίνηση που εισήγαγε στον σύγχρονο χορό ήταν εμπνευσμένη από αρχαιοελληνικά πρότυπα. Συνδεόταν με το ζεύγος Palmer-Σικελιανού και είχε συμμετάσχει στις Δελφικές Εορτές.

Διαβάστε περισσότερα
Βιογραφικό

Ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς ήταν Έλληνας αρχαιολόγος, λόγιος και ζωγράφος του 19ου και του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε το 1866 στην Αθήνα. O πατέρας του ήταν ο Θεμιστοκλής Φιλαδελφεύς, ιδρυτής ενός από τα πρώτα τυπογραφεία στην Ελλάδα, καθώς και ιδρυτής του Φιλαδελφείου Ποιητικού Διαγωνισμού.
Σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο και μαθήτευσε πλάι στον Νικόλαο Γύζη. Συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου σπούδασε φιλολογία και αρχαιολογία. Υπήρξε καθηγητής στο Αρσάκειο, υφηγητής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ιστορίας της Τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ως αρχαιολόγος, διετέλεσε έφορος Αρχαιοτήτων, διευθυντής του Μουσείου της Ολυμπίας, διευθυντής της Ακρόπολης, Γενικός Γραμματέας της εταιρείας των Χριστιανικών Αρχαιοτήτων, διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου και διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Έκανε πολλές αρχαιολογικές ανασκαφές, και ιδίως στη Νικόπολη (1913- 1926), ενώ κατείχε εξέχοντα ρόλο στα έργα ανασκαφής της Αρχαίας Αγοράς. Το 1931, πρωτοστάτησε στην πρωτοβουλία συνεργασίας με την Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή. Την ίδια εποχή, έγραψε στους Times του Λονδίνου σχετικά με την αναστήλωση της Ακρόπολης και την επιστροφή των μαρμάρων. Τα αποτελέσματα των αρχαιολογικών εργασιών του δημοσιεύονταν σε φυλλάδια εντός και εκτός Ελλάδας, ενώ το γνωστότερο σχετικό κείμενό του, τα Μνημεία των Αθηνών, κυκλοφόρησε στα ελληνικά, στα αγγλικά και στα γαλλικά.
Ο Φιλαδελφεύς ίδρυσε τον Δραματικό Σύλλογο «Ευριπίδης» με σκοπό την αναβίωση της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας στα αρχαία θέατρα. Το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος, το οποίο οργάνωσε ο Σύλλογος στην Ελευσίνα (1930), έγινε παρουσία του ζεύγους των διάσημων Ελληνοαμερικανών χορογράφων Βάσου και Τανάγρας Κανέλλου και πολλών μελών της American Hellenic Educational and Progressive Association (AHEPA). Ο Φιλαδελφεύς ήταν, επίσης, στενός φίλος της Ισιδώρας Ντάνκαν, της οποίας υπήρξε εκπαιδευτής σε θέματα αρχαίας ελληνικής τέχνης και ενδυμασίας. Το όνομα του Φιλαδελφέως συνδέθηκε με τους Ολυμπιακούς Αγώνας: Φιλοτέχνησε το Αργυρό Μετάλλιο των νικητών της Ολυμπιάδος του 1896, κυρίως, όμως, υπήρξε ο εμπνευστής της ιδέας της αφής της ολυμπιακής φλόγας στην Ολυμπία από τον ήλιο.
Παράλληλα, ο Φιλαδελφεύς αρθρογραφούσε στις αθηναϊκές εφημερίδες της εποχής του. Υπήρξε τακτικός συνεργάτης της Ακροπόλεως, όπου έγραφε με ψευδώνυμα όπως «Γορίλλας» και «Άλφας», και με το μηνιαίο περιοδικό Νέον Πνεύμα.(1893–1894), το οποίο ίδρυσε ο Βλάσης Γαβριηλίδης ως επιστημονικότερο της Ακορπόλεως, ώστε να παρακολουθούν οι εν Ελλάδι αναγνώστες τις οικουμενικές πνευματικές εξελίξεις. Ο Φιλαδελφεύς συνεργάστηκε με το Νέον Πνεύμα ως μεταφραστής και συντάκτης δοκιμίων, χρονογραφημάτων, ευθυμογραφημάτων και λογοτεχνικής κριτικής. Συνέταξε, επίσης, πλήθος ταξιδιωτικών κειμένων (Αίγυπτος, Βαλκάνια, Θεσσαλία κ.ά).
Το πιο διάσημό του γραπτό είναι αδιαμφισβήτητα το κείμενο L’homme singe dégénéré. Notes et impressions d’un singe à travers le monde ancien et modern, το οποίο πρωτοκυκλοφόρησε στο Παρίσι το 1893. Γραμμένο υπό το ψευδώνυμο, Filadelf Gorilla, το έργο επανεκδόθηκε στην Γαλλία, το 1894, προλογισμένο από τους δημοφιλέστατους εισηγητές της θεωρίας του εκφυλισμού Μax Nordau και Cesare Lombroso. Το 1898, το έργο μεταφράστηκε στα ιταλικά. Επανεκδόθηκε πολλές φορές στα γαλλικά και το 1952 στα αγγλικά. Περικοπές από το κείμενο φιλοξενήθηκαν και στην Ακρόπολιν, από την 1η ως τις 8 Απριλίου 1893.
O Φιλαδελφεύς ήταν συνιδρυτής (1923), μαζί με τον Άγγελο Τανάγρα και τον Παύλο Νιρβάνα, της «Ελληνικής Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών», η οποία υπήρξε ιδιαιτέρως δημοφιλής στην εποχή της. Επίσης, την 10η Νοεμβρίου του 1940, συνυπέγραφε μεταξύ άλλων, την Διαμαρτυρία Ελλήνων Διανοουμένων για την προέλαση του Ιταλικού Φασισμού.

Διαβάστε Περισσότερα
CV

Alexandros Philadelpheus était un archéologue, érudit et peintre grec du XIXe et du XXe siècle. Il naquit en 1866 à Athènes. Son père était Themistoklis Philadelpheus, créateur de l’une des premières imprimeries de Grèce et également fondateur du Concours de poésie « Philadelpheios ».
Il étudia la peinture à Munich où il eut comme condisciple Nikolaos Gyzis. Il poursuivit ses études à l’Université d’Athènes, où il se consacra à la philologie et à l’archéologie. Il fut professeur à l’École « Arsakeion », privat-docent en Archéologie à l’Université d’Athènes et en Histoire de l’Art à l’École des Beaux-Arts. En tant qu’archéologue, il fut éphore des Antiquités, directeur du Musée d’Olympie, directeur de l’Acropole, Secrétaire général de la Société des Antiquités chrétiennes, directeur du Musée épigraphique et directeur du Musée national d’Archéologie. Il dirigea de nombreuses fouilles archéologiques, particulièrement à Nicopolis (1913-1926), et il joua un rôle de premier plan dans les travaux de fouille de l’Agora antique. En 1931, il fut l’un des premiers à collaborer avec l’École américaine d’Archéologie. À la même époque, il écrivit dans le Times de Londres sur le relèvement des monuments de l’Acropole et sur le retour des marbres du Parthénon. Les résultats de ses travaux archéologiques étaient publiés dans des revues en Grèce comme à l’étranger, et son texte le plus connu dans ce domaine, les Monuments d’Athènes (Μνημεία των Αθηνών), circula en grec, en anglais et en français.
Philadelpheus fonda l’Association dramatique « Euripide » dans le but de faire revivre la tragédie grecque dans les théâtres antiques. Le Festival du drame ancien, organisé par l’Association à Éleusis (1930) eut lieu en présence du célèbre couple de chorégraphes américains d’origine grecque Vassos et Tanagra Kanellou et de nombreux membres de l’American Hellenic Educational and Progressive Association (AHEPA). Philadelpheus était également très ami avec Isadora Duncan, à laquelle il dispensa un enseignement sur des sujets touchant à l’art et au costume de la Grèce antique. Le nom de Philadelpheus fut lié aux Jeux Olympiques modernes ; c’est lui qui réalisa la médaille d’argent destinée à récompenser les vainqueurs aux Olympiades de 1896, mais, principalement, il fut à l’origine de l’idée d’embraser la flamme olympique au feu du soleil.
Parallèlement, Philadelpheus écrivait des articles dans les journaux athéniens de son époque. Il fut un collaborateur régulier du journal l’Acropole (Ακρόπολις) où il signait du pseudonyme « Gorilla » et « Alphas », et de la revue mensuelle Nouvel Esprit (Νέον Πνεύμα, 1893–1894), fondé par Vlassis Gavriilidis, publication volontairement plus savante que l’Acropole, afin que ses lecteurs de Grèce puissent suivre les évolutions intellectuelles de la planète. Philadelpheus collabora aussi avec la revue Nouvel Esprit en tant que traducteur et rédacteur d’essais, de chroniques, de textes humoristiques et de critique littéraire. Il composa également une foule de textes de voyages (Égypte, Balkans, Thessalie, etc.).
Son texte le plus connu est indubitablement L’homme singe dégénéré. Notes et impressions d’un singe à travers le monde ancien et moderne, qui circula pour la première fois à Paris en 1893. Écrit sous le pseudonyme de Filadelf Gorilla, l’ouvrage fut réédité en France, en 1894, avec un avant-propos de Max Nordau et de Cesare Lombroso, les célébrissimes introducteurs de la théorie de la dégénérescence. En 1898, il fut traduit en italien. Il fut réédité de nombreuses fois en français et, en 1952, il parut en anglais. Des extraits du texte furent hébergés également dans l’Acropole, du 1er au 8 avril 1893.
Philadelpheus était co-fondateur (1923), avec Angelos Tanagras et Pavlos Nirvanas, de la « Société hellénique des recherches psychiques » (Ελληνική Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών), qui fut particulièrement populaire à son époque. En outre, le 10 novembre 1940, il fit partie de ceux qui signèrent la Protestation des intellectuels grecs contre l’avancée du fascisme italien.

plus
... Ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς λειτούργησε ως πολιτισμικός διαμεσολαβητής σε πολλαπλά επίπεδα. Ως αρχαιολόγος, συνεργάστηκε με φορείς, όπως η Ecole Française d’Athènes ...
Αποτίμηση

Ο Αλέξανδρος Φιλαδελφεύς λειτούργησε ως πολιτισμικός διαμεσολαβητής σε πολλαπλά επίπεδα. Ως αρχαιολόγος, συνεργάστηκε με φορείς, όπως η Ecole Française d’Athènes και η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή, ενώ επικοινωνούσε τα αποτελέσματα των ερευνών και των ανασκαφών του στα πλέον επιφανή περιοδικά, όπως το Bulletin de Correspondance Hellénique και το Journal of Hellenic Studies. Το βιβλίο του για τα Μνημεία των Αθηνών είχε μεγάλη απήχηση και εκτός Ελλάδας. Η δεύτερη έκδοση της γαλλικής μετάφρασης, η οποία κυκλοφόρησε το 1930 υπό τον τίτλο Les Monuments d'Athènes, guide archéologique, historique et artistique, προλογίστηκε από τον Γάλλο ιστορικό Εdouard Driault, ενώ η αγγλική μετάφραση του 1954 προλογίστηκε από τον ελληνιστή αρχαιολόγο Homer Thomson.
Ο Φιλαδελφεύς κατέγραφε και δημοσίευε τις εντυπώσεις από τα ταξίδια του. Στα δημοσιευμένα ταξιδιωτικά κείμενά του, ο εθνοκεντρισμός εναλλάσσεται με τον κοσμοπολιτισμό. Έχοντας λάβει γερμανική και γαλλική παιδεία, ήταν ιδιαιτέρως ενήμερος σχετικά με τα φιλολογικά, επιστημονικά και φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής του. Ως τακτικός συνεργάτης του περιοδικού Νέον Πνεύμα, παρουσίασε ξένους συγγραφείς της σκανδιναβικής και αγγλοσαξονικής, ιδίως, λογοτεχνίας: August Strindberg, Jonas Lie, Herman Bang και William Cowper. Τα κείμενά του σπανίως ήταν πρωτότυπα, συχνά ήταν μεταφρασμένες και επεξεργασμένες αναδημοσιεύσεις από αντίστοιχες παρουσιάσεις σε περιοδικά του εξωτερικού (Nouvelle Revue, Revue de deux Mondes, The Nineteenth Century: a Monthly Review).
Η πλέον ενδιαφέρουσα συμβολή του Φιλαδελφέως στην μετάγγιση ιδεών από το εξωτερικό προς την Ελλάδα αφορά στο συγγραφικό του έργο το σχετικό με τον δαρβινισμό και τον εκφυλισμό. Τα δύο αυτά ρεύματα της σκέψης ήταν ίσως τα πλέον δημοφιλή και πολυσυζητημένα των τελών του δεκάτου ενάτου αιώνα. Αδιαμφισβήτητα, η μεγαλύτερη συγγραφική επιτυχία του Φιλαδελφέως υπήρξε το κείμενο L’homme singe dégénéré. Notes et impressions d’un singe à travers le monde ancien et moderne που έγραψε στα γαλλικά υπό το ψευδώνυμο Filadelf Gorilla. Στo βιβλίο, το οποίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία στην Γαλλία, παρουσιάζονται εκλαϊκευμένες οι ιδέες του Κάρολου Δαρβίνου και του Max Nordau, του οποίου το δημοφιλέστατο σύγγραμμα Εκφυλισμός είχε κυκλοφορήσει μόλις το 1892. Η άποψη του Nordau πως η πολιτισμική εξέλιξη και κάποια είδη καλλιτεχνικής έκφρασης λειτουργούν εκφυλιστικά στον ανθρώπινο εγκέφαλο είχε τεράστια απήχηση στην εποχή της. Ήταν τέτοια η επιτυχία του κειμένου του Φιλαδελφέως που η δεύτερη γαλλική έκδοση προλογίστηκε από τον ίδιο τον Nordau και από τον επίσης δημοφιλέστατο κοινωνικό δαρβινιστή, Cesare Lombroso. Σύντομα (1898) ακολούθησε και ιταλική μετάφραση του έργου του Φιλαδελφέως, η οποία προλογίστηκε από τον φιλόσοφο και ιδρυτή του Ιταλικού Συντηρητικού Κόμματος, Giovanni Bovio. Στην Ελλάδα, αποσπάσματα του έργου του «Φιλάδελφου Γορίλλα» κυκλοφόρησαν στην Ακρόπολιν, λίγο μετά την γαλλική πρώτη έκδοση (Απρίλιος 1893). Ως αντίκτυπος της δημοσίευσης αυτής πρέπει να θεωρηθεί η μετάφραση από τον Άγγελο Βλάχο αποσπασμάτων του Εκφυλισμού του Μax Nordau, το 1894 ήδη, στην Εικονογραφημένη Εστία. Οι απόψεις του Nordau, οι οποίες έγιναν δημοφιλείς στην Ελλάδα, χάρη στο διεθνούς εμβέλειας συγγράμματος του Φιλαδελφέως, είχαν συνεχές αντίκτυπο στην νεοελληνική γραμματεία, όπως φαίνεται από τις αναδημοσιεύσεις της μετάφρασης του Βλάχου (1905, 1911, 1922) από τις σχετικές δηλώσεις συμπάθειας προς την θεωρία του εκφυλισμού από προσωπικότητες τόσο μεγάλης επιρροής όσο ο Κωστής Παλαμάς (Εμπρός, 13 Ιανουαρίου 1923).
Ως Alexandre Philadelpheus προλόγισε βιβλία γραμμένα στη γαλλική γλώσσα, τα οποία σχετίζονταν με τη μεταλαμπάδευση της αρχαίας και νέας ελληνικής τέχνης στο γαλλόφωνο αναγνωστικό κοινό. Ενδεικτικά, έγραψε τον πρόλογο στη γαλλόφωνη έκδοση για τη ζωή και το έργο του ζωγράφου Σπυρίδωνος Βικάτου: Spiros Vikatos, Le peintre et l’homme, Athènes, 1938. Επίσης προλόγισε το γαλλικό κείμενο του Νίκου Αιγινήτη για τις Δελφικές Εορτές: Nikolaos D. Aiginetes, L’Âme de la Grèce, Athènes, 1929.

Διαβάστε Περισσότερα
... Alexandros Philadelpheus joua le rôle de médiateur culturel à des niveaux multiples. En tant qu’archéologue, il collabora avec l’École française d’archéologie ...
Évaluation

Alexandros Philadelpheus joua le rôle de médiateur culturel à des niveaux multiples. En tant qu’archéologue, il collabora avec l’École française d’archéologie d’Athènes et l’École américaine d’Études Classiques (American School of Classical Studies), et il communiquait les résultats de ses recherches et de ses fouilles à des revues réputées, telles que le Bulletin de Correspondance Hellénique et le Journal of Hellenic Studies. Son ouvrage Les Monuments d’Athènes connut une grande répercussion en Grèce comme au dehors. La deuxième édition circula en traduction française en 1930 sous le titre Les Monuments d'Athènes, guide archéologique, historique et artistique, augmentée d’une introduction de l’historien français Édouard Driault, et en traduction anglaise en 1954, avec un avant-propos de l’archéologue helléniste Homer Thomson.
Philadelpheus enregistra et publia ses impressions de voyage. Dans ses textes, l’ethnocentrisme alterne avec le cosmopolitisme. Ayant reçu une éducation allemande et française, il était particulièrement informé des courants littéraires, scientifiques et philosophiques de son époque. En tant que collaborateur régulier de la revue Nouvel Esprit, il présentait des auteurs de la littérature scandinave et anglo-saxonne : August Strindberg, Jonas Lie, Herman Bang et William Cowper. Ses articles étaient rarement des originaux ; souvent, c’étaient des republications traduites et retravaillées de présentations déjà parues dans des revues étrangères (Nouvelle Revue, Revue de deux Mondes, The Nineteenth Century : a Monthly Review).
La contribution la plus intéressante de Philadelpheus à la transfusion des idées depuis l’étranger vers la Grèce fut son œuvre touchant au darwinisme et à la dégénérescence. Ces deux courants de pensée étaient peut-être les plus populaires et les plus discutés à la fin du XIXe siècle. Indubitablement, le grand succès d’auteur de Philadelpheus fut le texte intitulé L’homme singe dégénéré. Notes et impressions d’un singe à travers le monde ancien et moderne qu’il écrivit en français sous le pseudonyme de Filadelf Gorilla. Dans ce livre, qui connut un grand succès en France, il vulgarisa les idées de Charles Darwin et de Max Nordau, dont le traité extrêmement populaire Dégénérescence (Entartung) venait juste de paraître en 1892. Les vues de Nordau suivant lesquelles l’évolution culturelle et certaines formes d’expression artistique exercent une action de dégénérescence sur le cerveau humain eurent un retentissement immense à leur époque. Le succès du texte de Philadelpheus fut tel qu’une seconde édition française parut avec une introduction de Nordau lui-même et du plus populaire des darwinistes sociaux, Cesare Lombroso. Rapidement (1898) suivit une traduction italienne de l’ouvrage de Philadelpheus, qui fut préfacée par le philosophe Giovanni Bovio, fondateur du Parti conservateur italien. En Grèce, des extraits de l’ouvrage de « Filadelf Gorilla » circulèrent dans la revue Acropole peu après la première édition française, en avril 1893. On doit considérer la traduction d’Angelos Vlachos des extraits de Entartung de Max Nordau, dès 1894, dans le journal Hestia illustrée (Εικονογραφημένη Εστία) comme un contrecoup de cette publication. Les idées de Nordau, qui devinrent populaires en Grèce grâce à l’ouvrage de Philadelpheus dont la diffusion fut internationale, eurent un effet suivi dans la littérature néohellénique, ainsi qu’il appert des republications de la traduction de Vlachos (1905, 1911, 1922) et des déclarations de sympathie envers la théorie de la dégénérescence émanant de personnalités dont l’influence était aussi importante que celle de Kostis Palamas (revue En avant/ Εμπρός du 13 janvier 1923).

plus
Ερευνητής:
Μαρκοπούλου, Αθηνά ( Υποψήφια Διδάκτορας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας - Τμήμα Φιλολογίας)