Η γλώσσα στην οποία συντάσσεται είναι η καθαρεύουσα. Ως προς το περιεχόμενο, εγγράφεται στην παράδοση των νέων ημερολογίων, μηνολογίων ή καλενταρίων τα οποία εμφανίζονται στην ελληνική γλώσσα από το δεύτερο μισό του 18ου αι. ανταποκρινόμενα σε διάφορες κοινωνικές ανάγκες. Το Εθνικόν Ημερολόγιον αποτελεί μία μορφή ακόμα πιο εξελιγμένη . Ποικίλης ύλης με πληθώρα θεμάτων, αφενός στοχεύει, σύμφωνα με τον εκδότη του, σε παροχή πληροφοριών για ζητήματα κοινωνικά, εμπορικά, θρησκευτικά και αφετέρου στην ψυχαγωγία των αναγνωστών. Ο εμπλουτισμός των περιεχομένων πραγματοποιήθηκε σταδιακά. Οι δύο πρώτοι τόμοι είναι επηρεασμένοι από τα παραδοσιακά ημερολόγια. Τα περισσότερα άρθρα είναι ενυπόγραφα. Συντάκτης είναι ο ίδιος ο Μαρίνος Παπαδόπουλος Βρεττός. Ο θάνατος του εκδότη ήταν η αιτία διακοπής της κυκλοφορίας της.
Κυρίως γαλλόγλωσση εφημερίδα. Η ύλη της ήταν δομημένη σε ειδήσεις του εσωτερικού, διάφορες ειδήσεις και γεγονότα, ανασκόπηση του ελληνικού τύπου και αποσπάσματα από ξένες εφημερίδες.
Γαλλόφωνη εφημερίδα την έκδοση της οποίας είχε αναλάβει ο Βρετός ή Le Grec όπως τον αποκαλούσαν οι δημοσιογραφικοί κύκλοι. Η σύνταξη έδρευε στο Παρίσι και η εκτύπωση γινόταν στις Βρυξέλες. Η επιλογή της βελγικής πρωτεύουσας οφειλόταν στην νομοθετική απαγόρευση σε ξένους να εκδίδουν εφημερίδες στη Γαλλία και, ταυτόχρονα, στην αυταρχική πολιτική του Ναπολέοντα Γ΄ και τις επεμβάσεις στον Τύπο, που είχαν οδηγήσει πολλούς δημοσιογράφους να βρουν καταφύγιο στο Βέλγιο κατά την περίοδο 1850-1860. Ξεκίνησε με τη χορηγία ελλήνων ομογενών του Παρισιού, οι οποίοι συμμερίζονταν το αίτημα της ύπαρξης μιας ελληνικής ιδιοκτησίας εφημερίδας στην Ευρώπη που θα υπερασπιζόταν τα ελληνικά συμφέροντα. Συσπείρωσε πολλούς γάλλους δημοσιογράφους με αντικαθεστωτική δράση και φιλελληνικά αισθήματα. Ιδιαίτερα δυσεύρετο σήμερα φύλλο.
Μηνιαίο περιοδικό το οποίο εκδιδόταν από το 1900 έως το 1938 με διακοπές στο Παρίσι.
Ετήσιο περιοδικό το οποίο εκδιδόταν από το 1852 έως το 1856 στο Παρίσι.
Μηνιαίο περιοδικό το οποίο εκδίδεται από το 1909 έως σήμερα [2021] στη Γαλλία και ξεκίνησε από μία ομάδα έξι συγγραφέων. Από το 1953 διευθυντές ήταν οι Paulhan και Marcel Arland.
Εβδομαδιαίο περιοδικό το οποίο εκδιδόταν το 1891-1892 και από το 1896 έως το 1906 στο Παρίσι.
Περιοδικό το οποίο εκδιδόταν από το 1919 έως το 1960 στο Μόντρεαλ με ιδρύτρια την Anne-Marie Gleason.
Ετήσιο περιοδικό το οποίο εκδιδόταν από το 1859 έως το 1871 στο Παρίσι.
Γαλλική εφημερίδα η οποία εκδιδόταν στο Παρίσι από 24 Νοε. 1789 έως τις 30 Ιουν. του 1901 με ιδρυτή τον Charles-Joseph Panckoucke. Ήταν το επίσημο όργανο της γαλλικής κυβέρνησης. Από τον Ιανουάριο του 1811 η εφημερίδα πήρε το τελικό της όνομα: Le Moniteur Universel .
Επρόκειτο για το πρώτο γαλλικό εικονογραφημένο περιοδικό που εκδιδόταν στο Παρίσι από το 1843 έως το 1944
Εκδιδόταν από τις 3 Ιουν,1839 στην Αθήνα.
Επρόκειτο για τον πρώτο ελληνικό φιλανθρωπικό σύλλογο στο Παρίσι, ο οποίος δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Μαρίνου Παπαδόπουλου Βρετού και του Δημήτριου Ζαμπάκου. Μεταξύ των ιδρυτικών μελών του συλλόγου αναφέρονται ο πρίγκιπας Γ. Υψηλάντης και ο Φωτεινός Πανάς.
Ήδη από το 1860, μια μικρή συντροφιά αποτελούμενη από τον ιατροφιλόσοφο Κωνσταντίνο Ηροκλή Βασιάδη, τους λογίους αδελφούς Δημήτρη και Κωνσταντίνο Καλλιάδη και τον διπλωμάτη Αριστείδη Παλαιόλογο συγκεντρώνονταν στην οικία του αρχιάτρου Σπυρίδωνος Μαυρογένους. Εκεί, αποφασίστηκε η ίδρυση ενός φιλολογικού σωματείου. Πράγματι, στις 17 Απριλίου 1861, οι ενδιαφερόμενοι συγκεντρώθηκαν στη Μεγάλη Οδό του Πέραν, στο μέγαρο του Χατζή Γεωργίου Κωνσταντινίδη (σημερινό Προξενείο της Ελλάδος) και ίδρυσαν τον «Εν Κωνσταντινουπόλει Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο» κατά το πρότυπο των Ακαδημιών της Δυτικής Ευρώπης. Ο σύλλογος συνέβαλε σημαντικά στον πολιτισμό και τη διάδοση της γνώσης, και με την ίδρυση σχολείων, ανωτέρων και κατωτέρων, την έκδοση και διάθεση διδακτικών βιβλίων, καθώς και με την οικονομική ενίσχυση απόρων ελληνικών κοινοτήτων για τον ίδιο σκοπό.
Ο σύλλογος ιδρύθηκε στις 7 Μαΐου 1867 και αναγνωρίστηκε ως ίδρυμα κοινής ωφελείας στις 7 Ιουλίου 1869, Αρχικά, δημοσίευε ετήσια από το 1867 έως το 1887 και το 1888 δημιούργησε το Revue des Greek Studies.
Η Ρουμάνα πριγκίπισσα Elena Ghika, γεννήθηκε στο Βουκουρέστι το 1828. Ο πατέρας της ήταν ο πρίγκηπας Μιχαήλ Γκίκας και η μητέρα της η ελληνικής καταγωγής πριγκίπισσα Αικατερίνη Φωκά. Η ηγεμονική οικογένεια της Βλαχίας Γκίκα (Ghika) είχε αλβανική καταγωγή. Η ίδια η Ντόρα ντ’ Ίστρια συχνά τόνιζε στα γραπτά της την αλβανική καταγωγή της. Δάσκαλός της υπήρξε ο Έλληνας λόγιος και παιδαγωγός Γρηγόριος Παπαδόπουλος (1818-1873) για τον οποίο έτρεφε μεγάλη αγάπη και εκτίμηση. Ο Παπαδόπουλος θα δημοσιεύσει μια Βιογραφία της Ίστρια με τίτλο «Δώρα Ιστριάς. (Ελένη, πριγκίπισσα Κολτσώφ Μασσάλσκη)» στο Εθνικόν Ημερολόγιον (1867, σελ. 365-374).
Το 1849 παντρεύεται τον Ρώσσο πρίγκηπα Koltzoff-Massalsky και περνά μαζί του κάποια χρόνια στο Σαιν Πέτερσμπουργκ. Πολύ σύντομα αναχωρεί από τη Ρωσία και απομακρύνεται από έναν γάμο που δεν ήταν ευτυχής, για να εγκατασταθεί στην Ελβετία. Από το 1855 μέχρι το 1860 ταξιδεύει πολύ και δημοσιεύει ακατάπαυστα. Στο Βερολίνο γνωρίζει τον μεγάλο Γερμανό λόγιο Alexandre de Humboldt, που υπήρξε μέντοράς της. Στη δεκαετία του 1860 εγκαθίσταται στην Ιταλία, στην Φλωρεντία. Εκεί θα γνωρίσει και θα ερωτευτεί τον Angelo de Gubernatis (1840-1913), oριενταλιστή, εθνογράφο και πολιτικό ακτιβιστή. Μαζί του θα περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής της. Στην εποχή της ήταν γνωστή σε όλους τους λογοτεχνικούς κύκλους της Ευρώπης. Υπήρξε μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών όπως η Société Géographique de France, η Société Archéologique d’Athènes, η Academia de Milano, η Academia Quiriti στη Ρώμη, η Académie Nationale de Lettres στην Βαρκελώνη, και σε πολλά άλλα ιδρύματα και επιστημονικές ενώσεις. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα μέλος της Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Η Ντ’ Ίστρια υπήρξε πρωτοπόρος του γυναικείου ζητήματος καθώς αγωνίστηκε, μέσα από τα γραπτά της, για να αναδείξει τις αξίες της γυναικείας φύσης. Στις 11/9/1872 ανακηρύχτηκε επίτιμη αντιπρόεδρος του Συλλόγου Κυριών Αθηνών για την γυναικεία εκπαίδευση.
Για τη ζωή και το έργο της Dora d’ Ίstria, έχουν γραφεί πολλά άρθρα, όταν ακόμη ήταν εν ζωή και έχαιρε της εκτίμησης των ευρωπαίων λογίων, συγγραφέων και πολιτικών. Για σύγχρονες εργοβιογραφίες της Dora d’Istria, βλ. Alessandri, A. (2007), Il pensiero e l’opera di Dora d’Istria Oriente europeo e Italia και το βιβλίο της Ι. Αυδή-Καλκάνη(2009), Η Ντόρα ντ’ Ίστρια και η Ελλάδα. Αρχείο με αλληλογραφία και μικρά ανέκδοτα κείμενα της Dora d’Istria, βρίσκεται στο ΕΛΙΑ.
Γάλλος λόγιος, Ελληνιστής και Φιλέλληνας. Από το 1840 έως το 1855, ο Egger ήταν επίκουρος καθηγητής και από το 1855 μέχρι το θάνατό του ήταν καθηγητής ελληνικής λογοτεχνίας στο "Faculté des Lettres" στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
Γάλλος Ελληνιστής. Τα μεγάλα έργα του είναι οι εκδόσεις του Leo Diaconus, "De velitatione bellica", άλλων βυζαντινών συγγραφέων, και του Johannes Lydus, "De ostentis", ένα αριστούργημα της αποκατάστασης κειμένου, οι δυσκολίες των οποίων επιδεινώθηκαν από το γεγονός ότι το χειρόγραφο είχε για πολύ καιρό αποθηκευτεί σε ένα βαρέλι κρασιού σε ένα μοναστήρι. Επιμελήθηκε επίσης μέρος των Ελλήνων συγγραφέων στη συλλογή "Ιστορικοί των Σταυροφοριών", στην οποία έκανε πολλές προσθήκες.
Ο Brunet ήταν ένας Γάλλος ελληνιστής του 19ου αιώνα. Είχε κάνει βυζαντινές σπουδές, ήταν ιστορικός, καθώς και παπυρολόγος, μεταφραστής των σύγχρονων ελληνικών και ακαδημαϊκός.
Ο Jean François Boissonade de Fontarabie ήταν ένας Γάλλος κλασικός λόγιος. Γεννήθηκε στο Παρίσι. Το 1792 εισήλθε στη δημόσια υπηρεσία κατά τη διοίκηση του στρατηγού Dumouriez. Εκδιώχτηκε το 1795 και αποκαταστάθηκε από τον Lucien Bonaparte. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, υπηρέτησε ως γραμματέας του νομού Άνω Μαρν. Στη συνέχεια, παραιτήθηκε μόνιμα από τη δημόσια απασχόληση, προκειμένου να αφιερώσει το χρόνο του στη μελέτη της ελληνικής και το 1809 διορίστηκε αναπληρωτής καθηγητής ελληνικών σε σχολή στο Παρίσι.
Γάλλος διπλωμάτης, ταξιδιώτης και Ελληνιστής. Διετέλεσε γραμματέας της πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη (1815-1820). Το 1820, παρενέβη αποτελεσματικά, ώστε η Αφροδίτη της Μήλου να μην μεταφορτωθεί σε τουρκικό πλοίο και να φτάσει στη Γαλλία.
Γάλλος συγγραφέας, ιστορικός, αρχαιολόγος και μεταφραστής. Καταγόμενος από μεσοαστική οικογένεια, σπούδασε νομικά, τα οποία, όπως τόσοι άλλοι συγγραφείς εγκατέλειψε, έμαθε ξένες γλώσσες και σε ηλικία δεκαεννέα ετών δημοσίευσε το πρώτο του θεατρικό έργο, τον "Κρόμβελ", με την ενθάρρυνση του Σταντάλ, που ήταν φίλος του παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές.
Γάλλος συγγραφέας, πανεπιστημιακός και πολιτικός. Ο Βιλεμάν είχε το μεγάλο πλεονέκτημα να γεννηθεί λίγο πριν από το κίνημα του Ρομαντισμού, έχοντας μια μεγάλη αγάπη για τη λογοτεχνία, χωρίς να είναι εξτρεμιστής. Το 1819 δημοσίευσε ένα βιβλίο για τον Όλιβερ Κρόμγουελ και δύο χρόνια αργότερα, το 1821, εξελέγη στην Ακαδημία (Académie française), διαδεχόμενος τον Λουί ντε Φοντάν (Louis de Fontanes). Βλέποντας με μεγάλη συμπάθεια το σκοπό της ελληνικής ανεξαρτησίας, δημοσίευσε το Lascaris ou les Grecs du XVe siècle (1825) και το Essai sur l'état des Grecs depuis la conquête musulmane (Δοκίμιο για την κατάσταση των Ελλήνων από την κατάκτηση των μουσουλμάνων) (1825), δύο μελέτες, η μία λογοτεχνική, η άλλη ιστορική, οι οποίες συγκίνησαν βαθιά την κοινή γνώμη.
Γάλλος πανεπιστημιακός, κριτικός και πολιτικός. Μετά από μια λαμπρή πανεπιστημιακή καριέρα στο Παρίσι, ξεκίνησε το 1828, για να συνεισφέρει στο "Journal des Débats", στο προσωπικό του οποίου παρέμεινε για σχεδόν μισό αιώνα. Μετά την Επανάσταση του Ιουλίου και την στέψη του Φιλίππου ως Βασιλιά των Γάλλων (της φιλελεύθερης μοναρχίας του Ιουλίου), διορίστηκε καθηγητής ιστορίας στη Σορβόννη. Λίγο αργότερα, αντάλλαξε την έδρα της ιστορίας, συνεχίζοντας να συνεισφέρει με πολιτικά άρθρα στο "Journal des Débats".
Γάλλος συγγραφέας και δημοσιογράφος. Σπούδασε κλασική φιλολογία και το 1852 ήρθε στην Ελλάδα ως εταίρος της Γαλλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών. Τις εντυπώσεις του από την σχεδόν διετή παραμονή του περιέγραψε στο βιβλίο του "Η Σύγχρονη Ελλάδα". Στην Ελλάδα, επίσης, αναφέρεται και το μυθιστόρημά του "Ο βασιλεύς των όρεων", που έχει ως θέμα του τη ληστοκρατία. Η κριτική και συχνά ειρωνική αντιμετώπιση της ελληνικής πραγματικότητας στα έργα του αυτά προκάλεσε την εποχή εκείνη έντονες αντιδράσεις και έγινε αφορμή να θεωρηθεί ο Αμπού μισέλληνας. Γενικά, τόσο τα μυθιστορήματα του όσο και τα δημοσιογραφικά του κείμενα διακρίνονται από το διαυγές και πνευματώδες ύφος.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1831 και πέθανε στο Κάιρο 1913. Γιατρός και λόγιος. Άσκησε την ιατρική στο Παρίσι αλλά διαχείμαζε στο Κάιρο, όπου διατηρούσε κλινική. Ο τότε χεδίβης (αντιβασιλιάς) της Αιγύπτου του απένειμε τον τίτλο του πασά για τις ιατρικές συμβουλές του. Έγραψε πολλά επιστημονικά συγγράμματα για τη λέπρα και τη θεραπεία της, από τα οποία το βιβλίο "Οι λεπροί της Κωνσταντινουπόλεως" (1897) τιμήθηκε με γαλλικά επιστημονικά βραβεία, ενώ το βιβλίο του "Ταξίδι στους λεπρούς", γραμμένο στα γαλλικά (Voyage chez les lepreux) τιμήθηκε με το βραβείο Μοντνόν (1892).
Γάλλος σοσιαλιστής δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στο Ντενίκ. Ένας ριζοσπαστικός και σοσιαλιστής, ήταν προσκολλημένος στο προσωπικό του Presse (1864) και του Liberté (1866). Τον τελευταίο χρόνο, διορίστηκε συντάκτης του Le Courrier Français, και οι επιθέσεις του εναντίον της κυβέρνησης σε αυτό το όργανο οδήγησαν στη φυλάκισή του. Το 1869 ήταν εκδότης του Réforme, και φυλακίστηκε και πάλι επειδή κατήγγειλε την κυβέρνηση. Κατά την ανατροπή της Δεύτερης Αυτοκρατορίας το 1870 αφέθηκε ελεύθερος και συμμετείχε ενεργά στην Κομμούνα. Τραυματίστηκε επικίνδυνα ενώ πολεμούσε στα οδοφράγματα, συνελήφθη και κρατήθηκε στις Βερσαλλίες, όπου και πέθανε.
Γάλλος ρομαντικός συγγραφέας και πολιτικός. Μετά από μερικές μικρές δημοσιεύσεις, δημιούργησε το L'évangile du peuple (1840), μια έκθεση για τη ζωή και τον χαρακτήρα του Ιησού ως κοινωνικού μεταρρυθμιστή. Αυτό το έργο θεωρήθηκε αδίκημα κατά της θρησκείας και της ευπρέπειας, με αποτέλεσμα ο Esquiros να τιμωρηθεί και να φυλακιστεί. Εκλέχτηκε το 1850 ως σοσιαλιστής στη νομοθετική συνέλευση, αλλά εξορίστηκε το 1851 για την αντίθεσή του στη δεύτερη γαλλική αυτοκρατορία. Πέθανε στις Βερσαλλίες, αφού είχε γυρίσει στη Γαλλία, στις 12 Μαΐου του 1876.
Γάλλος δημοσιογράφος, καλλιτέχνης και πολιτικός. Ο Antonin Proust γεννήθηκε στο Niort, Deux-Sèvres. Στη δεκαετία του 1840, ο Proust παρακολούθησε το Collège Rollin, όπου συνάντησε τον διά βίου φίλο Édouard Manet. Το 1864, ο Proust ίδρυσε ένα αντι-αυτοκρατορικό περιοδικό, το La Semaine Hebdomadaire που εμφανίστηκε στις Βρυξέλλες. Καταδικάστηκε εξαιτίας των σκανδάλων του Παναμά αλλά αθωώθηκε το 1893. Στις 20 Μαρτίου 1905 πυροβολήθηκε στο κεφάλι και δύο ημέρες αργότερα, απεβίωσε.
Καταγόταν από το χωριό Ζαγορά του Πηλίου. Φιλικός, αγωνιστής του 1821 και λόγιος. Διδάχτηκε τα ελληνικά γράμματα από εμπνευσμένους δασκάλους της περιώνυμης σχολής της Ζαγάρας και σε νεαρή ηλικία πήγε για οικογενειακές υποθέσεις στην Κωνσταντινούπολη, όπου μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. Επέστρεψε στη γενέτειρα του λίγο πριν από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 και είχε ενεργό συμμετοχή στον Αγώνα, κυρίως στην περιοχή της ιδιαίτερης πατρίδας του. Μετά την καταστολή της εξέγερσης εκεί από το Δράμαλη, κατέφυγε στη Σκιάθο, αργότερα στη Σκόπελο και, τελικά, στη Σύρο.
Γεννημένος στην Τεργέστη. Νομομαθής, οικονομολόγος, φιλόλογος και συγγραφέας με πολυποίκιλη δημόσια δράση στο νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο. Γιος Κρητικού διπλωμάτη στην υπηρεσία της Πύλης, ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ιταλία (από την οποία καταγόταν η μητέρα του), όπου η οικογένειά του εγκαταστάθηκε αμέσως μετά την έναρξη του Αγώνα το 1821. Στη Βενετία ο νεαρός Ρενιέρης έλαβε ευρεία μόρφωση, στην οποία συνέλαβε και ο καταγόμενος από την Κεφαλλονιά φιλόλογος Αιμίλιος Τυπάλδος, στο σπίτι του οποίου είχε την ευκαιρία να συνδεθεί με πολλούς εξέχοντες λογίους της Ιταλίας. Ύστερα από τις νομικές σπουδές στην Πάντοβα της Ιταλίας και αφού πήρε το δίπλωμα του, ήρθε στην Αθήνα (1835) κοντά στο θείο του γιατρό Νικόλαο Ρενιέρη και για σύντομο χρονικό διάστημα άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Υπήρξε, μάλιστα, συνήγορος του φιλοσόφου Θεόφιλου Κοραϊη. στη δίκη του για αιρετική διδασκαλία. Το 1837 εισήλθε στο δικαστικό σώμα και έφτασε στο βαθμό του αρεοπαγίτη, θέση από την οποία απολύθηκε το 1844, εξαιτίας του «περί ετεροχθόνων» ψηφίσματος της Σεπτεμβριανής μεταπολίτευσης. Από τότε και ως το 1855 ασχολήθηκε και πάλι με τη δικηγορία.
Ο Αλέξανδρος Κατακουζηνός ήταν συνθέτης, χοράρχης, μελουργός, μουσικός παιδαγωγός και ποιητής. Γεννήθηκε στην Τεργέστη, όπου είχαν καταφύγει οι γονείς του από τη Σμύρνη λόγω της επανάστασης του 1821. Ήταν εγγονός του Διδάσκαλου του Γένους Κωνσταντίνου Κούμα. Καλλιέργησε μουσικό και ποιητικό έργο.
Γάλλος συγγραφέας, εκδότης, δημοσιογράφος και Eλληνιστής. Το 1832 ο Eichthal πήγε στην Ελλάδα , και κατά την επιστροφή του στο Παρίσι το 1836 δημοσίευσε το "Les Deux Mondes", που περιέχει τις σκέψεις του για την Ανατολή. Τώρα άρχισε να υποστηρίζει τη χρήση της ελληνικής ως παγκόσμιας γλώσσας και δημοσίευσε πολλά έργα, μεταξύ των οποίων ήταν τα: "Les Trois Grands Peuples Méditerranéens et le Christianisme," που εκδόθηκε στο Παρίσι το 1864, «Βουδιστικές καταβολές του αμερικανικού πολιτισμού» και "Πρωτόγονο Κείμενο της Πρώτης Ιστορίας της Δημιουργίας".
Αμερικανός οικονομολόγος. Καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ το 1871. Αποφοίτησε από το Χάρβαρντ το 1851. Από το 1885 έως το 1898 υπηρέτησε ως διαχειριστής και αργότερα ως πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Phillips Exeter Academy. Το Dunbar Hall, ένας κοιτώνας στην πανεπιστημιούπολη αυτού του σχολείου, πήρε το όνομά του από το 1901, όπως και η αντικατάστασή του μετά την καταστροφή του από πυρκαγιά το 1907.
Γάλλος γιατρός, φιλόσοφος, πολιτικός και λεξικογράφος γνωστός για το λεξικό του της γαλλικής γλώσσας καλούμενο "Littré".
Γάλλος Ελληνιστής και Φιλέλληνας.
Από το Γραμμένο Ηπείρου. Λόγιος και πανεπιστημιακός δάσκαλος. Σπούδασε στα Ιωάννινα, όπου είχε δάσκαλο του τον Αθανάσιο Ψαλίδα, και στη συνέχεια χρημάτισε δάσκαλος στο σχολείο της ελληνικής κοινότητας της Τεργέστης (1815-18). Την περίοδο αυτή έγραψε διάφορα άρθρα και ένα ποίημα που δημοσιεύτηκαν στον Λόγιο Ερμή. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του, πρώτα στην Γερμανία κοντά σε σοφούς Ελληνιστές (Βολφ,Μπαικ), έπειτα στο Παρίσι, όπου σχετίστηκε με τον Αδαμάντιο Κοραή, και στο Λονδίνο. Αργότερα διατέλεσε καθηγητής στην Ιόνιο Ακαδημία (1824-42), όπου είχε την ευκαιρία να γνωρίσει το Διονύσιο Σολωμό και το έργο του. Από το 1842 ως το 1866, ο Ασώπιος δίδαξε αρχαία ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Απ' τη Θήρα (Σαντορίνη). Λόγιος, εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Φοίτησε στη Σχολή του Παναγίου Τάφου στη Σίφνο. Μετά την αποφοίτησή του, υπηρέτησε ως δάσκαλος στην Ερμούπολη της Σύρου και το 1949 ίδρυσε εκεί το «Ελληνικόν Παιδαγωγείον Ερμουπόλεως», που λειτούργησε ως το 1858, οπότε ο Βαλέτας εγκαταστάθηκε στο Λονδίνο. Εκεί εργάστηκε στο σχολείο της ελληνικής παροικίας.
Γεννήθηκε στην Αγγλοκρατούμενη Κέρκυρα το 1828. Πατέρας του ήταν ο Λευκαδίτης λόγιος, βιβλιογράφος, διπλωμάτης και γιατρός Ανδρέας Παπαδόπουλος Βρετός (1800-1876), γνωστός στην ευρωπαϊκή διανόηση και μέλος πολλών επιστημονικών εταιριών και ακαδημιών της Ιταλίας· τη χρονιά της γέννησης του Μαρίνου ήταν διευθυντής της Βιβλιοθήκης της Ιονίου Ακαδημίας. Η κερκυραία μητέρα του ήταν κόρη Ρώσου αξιωματικού. Σε ηλικία τριών ετών η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, όπου έζησε ως το 1835. Διαμένοντας με τη μητέρα του στο Παρίσι (1836-1841), φοίτησε σε γαλλικά Γυμνάσια, αποκτώντας ένα σημαντικό εφόδιο για τη μετέπειτα πορεία του: την άριστη γνώση της γαλλικής γλώσσας. Κατά την πενταετία 1844-1849 έζησε στην Αθήνα, σπουδάζοντας στη Φιλοσοφική Σχολή. Συνέχισε νομικές σπουδές στην Πίζα. Γύρισε στην Αθήνα και παρέμεινε για ενάμιση περίπου χρόνο (1851-1852). Με τη βοήθεια της βασίλισσας Αμαλίας πέτυχε τριετή υποτροφία, για να συνεχίσει τις νομικές σπουδές του στο Παρίσι, όπου παρέμεινε μέχρι το καλοκαίρι του 1855.
Την επόμενη πενταετία έζησε στην Αθήνα. Το 1860 έφυγε και πάλι για το Παρίσι και εγκαταστάθηκε εκεί μαζί με τη μητέρα του μέχρι τις αρχές του 1869. Ο θάνατος της μητέρας του στα 1869 τον έριξε σε βαθιά θλίψη. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στο Λιβόρνο και στη Μασσαλία. Για να ξεπεράσει τα ψυχολογικά του προβλήματα, ύστερα από σύσταση των γιατρών, παντρεύτηκε με συνοικέσιο το 1870 την Αβροκόμη Πιτσιπιού. Αρρώστησε στη Μασσαλία και, ύστερα από σύντομη νοσηλεία σε νοσοκομεία της Νίκαιας και του Μονπελιέ, απεβίωσε στο Παρίσι στο φρενοκομείο του Έλληνα γιατρού Ξενοφώντα Ρώτα το 1871.
Συνεχιστής της παράδοσης του Διαφωτισμού μέσα στα Ρομαντικά χρόνια, φοίτησε κοντά στον Κωνσταντίνο Ασώπιο και συμμετείχε ενεργά, για να τιμηθεί η μνήμη του Αδαμάντιου Κοραή. Φιλελεύθερος ιδεολογικά και πολιτικά, με αντιμοναρχικές απόψεις, συνεργάστηκε με τις κυβερνήσεις του Όθωνα και του Γεώργιου Α΄. Επιδίωξε επανειλημμένα να καταλάβει επίσημες θέσεις: υπηρέτησε ως άμισθος γραμματέας της Ελληνικής Επιτροπής στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού (1859) , ως γραμματέας στο Γενικό Προξενείο στο Παρίσι (1863-1867), πρόξενος στο Λιβόρνο (1869) και στη Μασσαλία. (1870).
Εκτός από γαλλικά, γνώριζε αγγλικά και ιταλικά. Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική του σταδιοδρομία κατά τη δεκαετία του 1840, δημοσιεύοντας πρωτότυπα αφηγήματα, μεταφράσεις και ποικίλα άρθρα σε αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά. Τα λογοτεχνικά του κείμενα που περιλαμβάνουν έντεκα σύντομα και εκτενέστερα πεζά αφηγήματα, παρέμειναν μέχρι πρότινος διάσπαρτα στον χώρο του εφήμερου -με την εξαίρεση του τόμου Αι Γυναίκες με τα αρχικά Ω.Ω.- μέχρι τη συγκεντρωτική έκδοσή τους με εισαγωγή και επιμέλεια του Λάμπρου Βαρελά (Μαρίνος Παπαδόπουλος Βρετός. Ο πατροκατάρατος και άλλα αφηγήματα Αθήνα, Νεφέλη, 2004).
Κατά την περίοδο των σπουδών του στο Παρίσι (1852-1855) απέκτησε γνωριμίες με Γάλλους ελληνιστές, φιλέλληνες και δημοσιογράφους και διείσδυσε στον γαλλικό τύπο, αρθρογραφώντας για ελληνικά θέματα, πολιτιστικού και κοινωνικού, κυρίως, και λιγότερο πολιτικού, ενδιαφέροντος. Οι επαφές και οι συνεργασίες αυτές θα συνεχιστούν και κατά την επόμενη περίοδο της μακρύτερης παραμονής του στη γαλλική πρωτεύουσα.
Υπήρξε εκδότης της ελληνικής γαλλόφωνης εφημερίδας Le Moniteur Grec, της γαλλικής εφημερίδας Semaine Universelle και του Εθνικού Ημερολογίου. Εξέδωσε επίσης: Contes et poèmes de la Grèce Moderne, Mélanges néohelléniques, Νέος Οδηγός νεωτέρων ποικίλων διαλόγων…εις γλώσσας τέσσαρας, τις δίγλωσσες, αντικριστές εκδόσεις (ελληνικά και γαλλικά) Νέαι Αθήναι/Athènes moderne ou Description abrégée de la capitale de la Grèce…, Νέαι Αθήναι/Athènes moderne (λεύκωμα), Αι αναμνήσεις μου. Souvenirs d’un Grec, Οκταετής Υπηρεσία εν τη Δημοσιογραφία, τα ανάτυπα Deux mots aux détracteurs de la Grèce και Les Grecs modernes. Επιμελήθηκε τις εκδόσεις: Λυρικά Αθανασίου Χριστοπούλου (Ερωτικά και Βακχικά), Μύθοι Ιωάννου Βηλαρά, Νεοελληνική Φιλολογία …, Μέρος Β΄ (του πατέρα του Ανδρέα Παπαδόπουλου Βρετού), Pneumaticum circulandi sanguinis instumentum sive De motu et usu pulmonum (η διδακτορική διατριβή του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου του εξ Απορρήτων).
Μarinos Papadopoulos Vretos naquit à Corfou, alors possession anglaise, en 1828. Son père était un érudit originaire de Leucade, le bibliographe, diplomate et médecin Andreas Papadopoulos Vretos (1800-1876), connu de l’érudition européenne et membre de nombreuses sociétés et académies d’Italie : l’année de la naissance de Marinos, il était directeur de la Bibliothèque de l’Académie ionienne. Sa mère, une Corfiote, était la fille d’un officier russe. Quand il eut trois ans, sa famille s’installa à Nauplie où il vécut jusqu’en 1835. Alors qu’il séjournait avec sa mère (1836-1841) à Paris, il suivit des cours dans des lycées français, acquérant ainsi un bagage important pour son parcours futur : une connaissance parfaite de la langue française. Au cours des cinq années 1844-1849, il vécut à Athènes, où il étudia à la Faculté de Philosophie. Il poursuivit des études de droit à Pise. Il retourna à Athènes où il demeura un an et demi environ (1851-1852). Grâce à l’aide de la reine Amélie, il put obtenir une bourse de trois ans pour continuer ses études de droit à Paris, où il demeura jusqu’à l’été de 1855.
Les cinq années suivantes, il les vécut à Athènes. En 1860, il partit de nouveau pour Paris où il s’installa avec sa mère jusqu’au début de 1869. La mort de sa mère en 1869 le plongea dans une affliction profonde. Il passa les dernières années de sa vie à Livourne et à Marseille. Afin de surmonter ses problèmes psychologiques, sur prescription des médecins, il contracta un mariage arrangé en 1870 avec Avrokomi Pitsipiou. Il tomba malade à Marseille et, après une brève hospitalisation dans les hôpitaux de Nice et de Montpellier, il mourut à Paris, dans l’asile d’aliénés du médecin grec Xenaphon Rotas en 1871.
Continuateur de la tradition des Lumières pendant les années du romantisme, il étudia auprès de Konstantinos Asopios et participa activement à honorer la mémoire d’Adamantios Koraïs. Libéral quant à l’idéologie comme en politique, professant des opinions opposées à la monarchie, il collabora avec les gouvernements d’Othon et de Georges Ier. Il rechercha de façon réitérée des charges officielles : il fut employé comme secrétaire sans émoluments de la Commission Hellénique à l’Exposition universelle de Paris (1859), comme secrétaire au Consulat général de Grèce à Paris (1863-1867), consul de Grèce à Livourne (1869) et à Marseille (1870).
Hormis le français, il connaissait aussi l’anglais et l’italien. Il débuta sa carrière de journaliste durant la décennie 1840, publiant des récits originaux, des traductions et des articles variés dans des journaux et des revues athéniennes. Ses textes littéraires, qui comprennent onze narrations en prose de longueur variée, demeurèrent jusqu’à une époque récente disséminés dans l’espace de la littérature éphémère – à l’exception du volume Les femmes (Αι Γυναίκες, signé des initiales Ω.Ω.) – jusqu’à ce qu’ils soient rassemblés et publiés en volume, édités et introduits par Lambros Varelas (Marinos Papadopoulos Vretos. Le fils maudit par son père et autres récits/Μαρίνος Παπαδόπουλος Βρετός. Ο πατροκατάρατος και άλλα αφηγήματα Αthènes, Nepheli, 2004).
Au cours de la période où il étudia à Paris (1852-1855) il fit la connaissance d’hellénistes français, de philhellènes et de journalistes, et il s’introduisit dans la presse française, écrivant des articles sur des sujets grecs, d’intérêt culturel et social surtout, beaucoup moins politique. Ces contacts et ces collaborations se poursuivront au cours de son second séjour, plus long, dans la capitale française.
Il fut l’éditeur du journal grec francophone Le Moniteur Grec, du journal français La Semaine Universelle et du Journal national (Εθνικό Ημερολόγιο). Il édita également : Contes et poèmes de la Grèce Moderne, Mélanges néohelléniques, Νouveau guide de dialogues modernes variés … en quatre langues (Οδηγός νεωτέρων ποικίλων διαλόγων…εις γλώσσας τέσσαρας), les éditions bilingues (grec et français) Νέαι Αθήναι/Athènes moderne ou Description abrégée de la capitale de la Grèce…, Νέαι Αθήναι/Athènes moderne (album), Mes souvenirs. Souvenirs d’un Grec. Huit années au service du journalisme [Αι αναμνήσεις μου. Souvenirs d’un Grec, Οκταετής Υπηρεσία εν τη Δημοσιογραφία], les imprimés à part Deux mots aux détracteurs de la Grèce et Les Grecs modernes. Il fit l’édition des Poèmes lyriques (érotiques et bacchiques) d’Athanasios Christopoulos (Λυρικά, Ερωτικά και Βακχικά), des Mythes de Ioannis Vilaras (Μύθοι), de la Littérature néohellénique… (Νεοελληνική Φιλολογία…), tome II (de son père Andreas Papadopoulos Vretos), et du Pneumaticum circulandi sanguinis instumentum sive De motu et usu pulmonum (L’organe respiratoire de la circulation du sang ou Du mouvement et de l’usage des poumons, thèse de doctorat du conseiller intime Alexandros Mavrocordato).
Ο Μαρίνος Παπαδόπουλος Βρετός θεωρείται από τους πρώτους που μετέφεραν στην ελληνική λογοτεχνία το «απόκρυφο μυθιστόρημα» και το feuilleton. Το δημοσιευμένο μεταφραστικό του έργο είναι περιορισμένο και όχι σημαντικό: από την έως τώρα έρευνα έχουν εντοπιστεί έξι μεταφράσεις ή διασκευές (από τα γαλλικά και τα ιταλικά) σύντομων λογοτεχνικών αφηγηματικών κειμένων και μιας μονόπρακτης κωμωδίας. Σημαντικότερο είναι το γαλλόφωνο έργο του, δημοσιευμένο σε εφημερίδες, περιοδικά και σε αυτοτελείς τόμους. Μέσα από αυτό ο Βρετός αναδεικνύεται ένας συνειδητός multipolar mediator ανάμεσα σε Ελλάδα και Γαλλία, με αντικείμενο μεταβίβασης την πολιτισμική ταυτότητα των νεότερων Ελλήνων, μέσα από τη διάχυσή της σε διαφορετικά μέσα του έντυπου πολιτισμού. Δραστηριοποιήθηκε σε μια κρίσιμη εποχή: αυτήν που ορίζεται από τη διπλωματική κίνηση της Γαλλίας να ιδρύσει την École d’Athènes (1846), την απόρριψη των φιλελληνικών σχημάτων στη Δύση και την έναρξη του «μισοφιλελληνισμού» από το 1850 και μετά, έως τη συνεργασία Ελλήνων διανοουμένων και Ελληνιστών ‒κυρίως Γάλλων‒ για την προώθηση των ελληνικών σπουδών στη Γαλλία στο πλαίσιο της Association pour l’Encouragement des Études Grecques (1866 και εξής). Μέσα από τις συνεργασίες του στον γαλλικό τύπο από τα μέσα της δεκαετίας του 1850 και εξής κατάφερε να αποκτήσει τη φήμη της αξιόπιστης πηγής πληροφόρησης για την Ελλάδα, ενώ το όνομά του καταχωρήθηκε ήδη στα 1858 στο Dictionnaire universel des contemporains (σ. 1747) του G. Vapereau.
Σημαντικός σταθμός υπήρξε η τριετής παραμονή του στη γαλλική πρωτεύουσα (1852-1855), στα χρόνια του Κριμαϊκού Πολέμου· οι γνωριμίες που έκανε με τους Γάλλους ελληνιστές, φιλέλληνες και δημοσιογράφους ‒ορισμένοι από τους οποίους είχαν επισκεφθεί τον ελληνικό χώρο και διατηρούσαν κάποιο ενδιαφέρον για τα ελληνικά πράγματα. Από την παλαιότερη γενιά ελληνιστών του κύκλου του Fauriel και του Κοραή γνώρισε τον J.F.Boissonade καθηγητή στην έδρα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο Collège de France και τον Wladimir Brunet de Presle, κάτοχο της έδρας της νεοελληνικής λογοτεχνίας στην École des langues orientales. Μέσω του Boissonade γνώρισε τον Prosper Mérimée, λογοτέχνη, αρχαιολόγο, ιστορικό και πλέον ακαδημαϊκό, ο οποίος είχε περιηγηθεί τον ελληνικό χώρο κατά το διάστημα 1840-1842. Στις γνωριμίες του περιλαμβάνονται, επίσης, ο γνωστός φιλέλληνας Abel-François Villemain και ο διπλωμάτης, ελληνιστής comte de Marcellus. Ανέπτυξε στενές σχέσεις με τον ακαδημαϊκό και δημοσιογράφο Saint-Marc de Girardin, που είχε ταξιδέψει στην Ελλάδα το 1839 και τον Edmond About, που υπήρξε μέλος της École d’Athènes, κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ματαιωμένη εκδοτική του προσπάθεια να συσπειρώσει τη γαλλική διανόηση μέσα από την έκδοση του σύμμεικτου τόμου La Grèce et les Grecs pages inédites des MM… recueillies et publiées par un Grec (1855), προκειμένου να αναστρέψει το «μισοφιλελληνικό» κλίμα στη Γαλλία -στο οποίο είχε συμβάλει και η δημοσίευση του La Grèce Contemporaine (1854) του About· ο τόμος θα συμπεριλάμβανε αρνητικές κριτικές για το έργο του About αλλά και άρθρα για την Ελλάδα. Το δίκτυο των γνωρίμων του θα παρακολουθήσει με προσοχή το έργο του και θα λειτουργήσει ως αναμεταδότης των θέσεών του μέσα από τον γαλλικό Τύπο· στους θερμούς συνομιλητές του θα συμπεριληφθεί και ο About, για τον οποίο ο Βρετός αποδέχτηκε, ότι οι κατηγορίες περί μισελληνισμού ήταν υπερβολικές και αβάσιμες.
Βασικό κίνητρο του γαλλόφωνου έργου του ήταν η υποκίνηση του ενδιαφέροντος για τον νέο ελληνισμό, η βελτίωση της εικόνας του, η υπεράσπισή του από κατηγορίες και επικρίσεις, διατυπωμένες σε ξένες εφημερίδες και περιηγητικές αφηγήσεις, η ανάδειξη της προόδου του. Σταθερή του επιδίωξη ήταν η απόδειξη της στρεβλότητας της ξένης, κατά βάση γαλλικής, ματιάς, που την απέδιδε συχνά σε άγνοια ή σε ελλιπή κατανόηση της ελληνικής πραγματικότητας· γι’ αυτό το λόγο παρέθετε στα κείμενά του άφθονα ποσοτικά στοιχεία και τεκμήρια, καθώς και απτά παραδείγματα.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα είναι η ανακύκλωση, ανασύρραψη και ανασύνθεση θεμάτων και η διοχέτευσή τους σε διαφορετικά έντυπα μέσα, γαλλικά και ελληνικά (εφημερίδες, περιοδικά, σύμμεικτους τόμους).
Η ανάθεση από την ελληνική κυβέρνηση, με υψηλότατη αμοιβή, της διεύθυνσης της ελληνικής γαλλόφωνης εφημερίδας Le Moniteur Grec, ημιεπίσημου φύλλου του Υπουργείου Εξωτερικών το 1855 οφείλεται στο δίκτυο που είχε συστήσει στη Γαλλία και στην καλή του προϋπηρεσία στη γαλλική δημοσιογραφία (η έκδοση διακόπηκε το 1857 ύστερα από την παραίτηση του Βρετού λόγω πιέσεων που δέχτηκε από κυβερνητικά στελέχη). Μέσα από την πολιτική, μαχητική και κοσμοπολίτικη, εφημερίδα Semaine Universelle, που είχε στόχο την υπεράσπιση της ελευθερίας και της δικαιοσύνης σε κάθε μέρος της γης, επιδίωξε να προβάλει το ελληνικό και το ανατολικό ζήτημα εντός του ευρύτερου ευρωπαϊκού πλαισίου. Κατάφερε να συσπειρώσει γύρω του σημαντικούς και μαχητικούς Γάλλους δημοσιογράφους και να αναδείξει το βραχύβιο αυτό φύλλο σε έγκυρο όργανο πληροφόρησης του γαλλικού Τύπου. Το Εθνικόν Ημερολόγιον ‒που συνιστά την πρώτη ελληνική εκδοχή του νέου τύπου ημερολογίων‒ με βασικό συντάκτη τον ίδιο τον εκδότη του και περιλαμβάνοντας στην ύλη του μεταφράσεις στα ελληνικά προγενέστερων δημοσιεύσεων στον γαλλικό τύπο, επιδίωκε να μεταφέρει στον ευρύτερο ελληνισμό την εικόνα που όφειλε να προβάλει η Ελλάδα στα μάτια της Ευρώπης. Ξεχωριστή θέση κατέχει η πλούσια εικονογράφηση: απεικονίσεις αρχαίων και βυζαντινών μνημείων του ελληνικού χώρου, νεότερων κτιρίων από την υπό ανοικοδόμηση Αθήνα, τοπία από την Ελλάδα και τον κόσμο, εφευρέσεις, γελοιογραφίες, καρικατούρες, διαφημίσεις, αλλά και αναπαραστάσεις που παρέπεμπαν στην Κρητική επανάσταση (1866-1869)· ιδιαίτερο χώρο καταλαμβάνουν τα πορτρέτα Ελλήνων λογίων, αγωνιστών, πολιτικών, ευεργετών όπως και ξένων ελληνιστών και φιλελλήνων, που συνοδεύονταν στο τέλος του τόμου από σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Αυτό το προσωπογραφικό πάνθεον, που πρόβαλε τις ρίζες του νέου ελληνισμού, τους συντελεστές της παλιγγενεσίας και της εθνικής ανασυγκρότησης, καθώς και τη συνδρομή του ξένου παράγοντα, «μετέφραζε» στα μάτια των ξένων αναγνωστών τα συστατικά στοιχεία της ταυτότητας του ελληνικού έθνους.
Με ιδιαίτερη επιμονή στα γαλλικά του δημοσιεύματα, ο Βρετός έθεσε το ζήτημα της ελληνικής γλώσσας και άνοιξε μια συζήτηση, στην οποία ενέπλεξε τη γαλλική διανόηση (Mérimée, Egger, Brunet de Presle, Hase, Dübner κ.ά.). Το πολυτελές εικονογραφημένο λεύκωμα Athènes moderne κατάφερε να κερδίσει τη γαλλική δημοσιογραφική προσοχή για την νέα πρωτεύουσα-κόσμημα, αλλά και του ανώτατου άρχοντα Ναπολέοντα Γ΄, προς τον οποίο εστάλη ως δώρο από τον εκδότη του.
Για τη συμβολή του στην προβολή των ελληνικών συμφερόντων παρασημοφορήθηκε από τον βασιλιά Φρειδερίκο της Δανίας (1863), τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ (1866), καθώς και από τον Ναπολέοντα Γ΄ (1867).
Marinos Papadopoulos Vretos est considéré comme l’un des premiers à transmettre à la littérature hellénique le roman des « mystères » et le feuilleton. Son œuvre de traduction est limitée mais non négligeable : jusqu’à présent, on a repéré six traductions ou adaptations (depuis le français et l’italien) de textes narratifs littéraires et d’une comédie en un acte. Son œuvre en français est plus importante; elle était publiée dans des journaux, des revues et des volumes indépendants. Vretos s’y révèle comme un multipolar mediator entre la France et la Grèce, l’identité culturelle des Grecs constituant l’objet du transfert, par le biais de sa diffusion dans divers médias imprimés. Il fut actif à une époque cruciale, déterminée par le geste diplomatique de la France de fonder l’École française d’Athènes (1846), le rejet des représentations philhellènes en Occident et le début de la « haine de l’hellénisme » à partir de 1850, jusqu’à la collaboration d’intellectuels grecs et d’hellénistes, français pour la plupart, à la promotion des études grecques en France dans le cadre de l’Association pour l’Encouragement des Études Grecques (1866 sqq.). Grâce aux collaborations qu’il développa avec la presse française depuis le milieu des années 1850, il parvint à acquérir la réputation de source d’information fiable sur la Grèce, tandis que son nom était enregistré dès 1858 dans le Dictionnaire universel des contemporains (p. 1747) de G. Vapereau.
Un stade important de sa vie fut son séjour de trois ans dans la capitale française (1852-1855), à l’époque de la guerre de Crimée. Parmi les connaissances qu’il fit parmi les hellénistes, philhellènes et journalistes français, certaines d’entre elles avaient visité l’espace grec et conservaient un intérêt pour les choses grecques. De la vieille génération d’hellénistes du cercle de Claude Fauriel et d’Adamantios Koraïs, il rencontra Jean-François Boissonade, professeur à la chaire de langue et de littérature de la Grèce ancienne au Collège de France et Wladimir Brunet de Presle, titulaire de la chaire de littérature néohellénique à l’École des langues orientales. Par le biais de Boissonade, il fit la connaissance de Prosper Mérimée, écrivain, archéologue, historien et académicien, qui avait voyagé dans l’espace grec dans les années 1840-1842. Il compta aussi au nombre de ses connaissances le célèbre philhellène Abel-François Villemain et le comte de Marcellus, helléniste diplomate. Il développa des relations étroites avec le journaliste et académicien Saint-Marc de Girardin, qui avait fait le voyage de Grèce en 1839 et Edmond About, ancien membre de l’École d’Athènes, et avec d’autres encore. D’un intérêt particulier s’avère son entreprise (annulée) de rassembler l’érudition française dans l’édition d’un volume de mélanges intitulé La Grèce et les Grecs pages inédites des MM… recueillies et publiées par un Grec (1855), afin de renverser le climat « mishellénique » en France, auquel avait contribué la publication de La Grèce Contemporaine (1854) d’E. About. Le tome aurait comporté des critiques négatives de l’ouvrage d’About mais aussi des articles sur la Grèce. Le réseau de connaissances de Μarinos Papadopoulos Vretos suivra avec attention son œuvre et fonctionnera comme relais de ses positions dans la presse française. Parmi ses interlocuteurs se trouvait d’ailleurs About, et Vretos reconnut que les accusations de mishellénisme qu’il avait portées contre lui étaient exagérées et infondées. Une des motivations essentielles de son œuvre en français était de susciter l’intérêt pour l’hellénisme moderne, d’améliorer son image, de le défendre des accusations et des jugements formulés dans les journaux étrangers et dans les relations de voyage, de mettre en évidence son progrès. Il chercha constamment à prouver que le regard étranger, et surtout français, déformait son objet, et il l’attribuait souvent à l’ignorance ou au manque de compréhension de la réalité néohellénique. C’est pourquoi il fournissait dans ses textes une foule de données chiffrées et de documents à l’appui, ainsi que des exemples concrets.
Un de ses traits caractéristiques est le recyclage, la recompilation et la recomposition de thèmes et leur publication dans divers organes de presse, français et grecs (journaux, périodiques, volumes de miscellanées).
Lorsque le gouvernement grec lui confia, en 1855, en même temps qu’un salaire élevé, la direction du journal grec francophone Le Moniteur Grec, feuille semi-officielle du Ministère des Affaires étrangères, ce fut en considération du réseau qu’il avait construit en France ainsi que de ses antécédents heureux dans la presse française (l’édition fut interrompue en 1857 après la démission de Vrettos, qui subissait la pression de certains cadres du gouvernement). Par le biais de La Semaine Universelle, journal politique, engagé et cosmopolite, qui s’était donné comme but la défense de la liberté et de la justice dans chaque endroit de la terre, il chercha à mettre en évidence la question grecque et la question d’Orient à l’intérieur du cadre plus large de l’Europe. Il réussit à rassembler autour de lui des journalistes importants et combatifs et à faire de cette feuille − qui connut une vie brève − un organe de renseignement fiable de la presse française. Le Journal national (Εθνικόν Ημερολόγιον) ‒ qui constitue la première version grecque de ce nouveau type de journaux ‒ dont il était lui-même éditeur et principal rédacteur, et qui comprenait des traductions en grec de publications préalablement faites dans la presse française, cherchait à transmettre à l’ensemble de l’hellénisme l’image que devait projeter la Grèce aux yeux de l’Europe. Sa riche illustration occupe une place à part : reproductions de monuments antiques et byzantins de l’espace grec, de nouveaux bâtiments d’Athènes en train de se reconstruire, des paysages de Grèce et du reste du monde, des inventions, des dessins humoristiques, des caricatures, des publicités, mais aussi des images qui renvoyaient à la Révolution crétoise (1866-1869) ; un espace particulier est consacré aux portraits d’érudits, de combattants, d’hommes politiques et de philanthropes grecs, ainsi qu’à ceux d’hellénistes et de philhellènes connus, accompagnés à la fin du volume d’une brève notice biographique. Ce panthéon prosopographique qui mettait en évidence les racines du néohellénisme, les contributeurs de sa régénération et du relèvement national, ainsi que l’apport du facteur étranger, « traduisait » aux yeux des lecteurs étrangers les éléments qui composaient l’identité de la nation hellénique.
Avec une insistance particulière pour ses publications en français, Vretos posa la question de la langue grecque et ouvrit une discussion dans laquelle il impliqua l’intelligentsia française (Mérimée, Egger, Brunet de Presle, Hase, Dübner et al.). L’album Athènes moderne, luxueusement illustré, parvint à attirer non seulement l’attention du journalisme français sur la nouvelle capitale devenue ornement de la nation, mais aussi celle du souverain Napoléon III, auquel il fut envoyé en cadeau par son éditeur.
Pour sa contribution à la promotion des intérêts helléniques, Vretos fut décoré par le roi Frédéric du Danemark (1863), le roi Georges Ier (1866), ainsi que Napoléon III (1867).
